Jak szukać tematów?Przykład najciekawszego reportażu Hanny.

Opublikowane przez Hanna Bogoryja-Zakrzewska w dniu 4 grudnia 20174 grudnia 2017

Pokłóciłam się dziś z mężem. Każde z nas inaczej zapamiętało moment, kiedy przyszedł do nas temat na reportaż „Szlaufy”. Ale to mój wpis, więc napiszę swoją wersję wydarzeń. To przykład reportażu, który narodził się u fryzjera.

Od ponad dwudziestu lat chodzę się czesać do tego samego zakładu fryzjerskiego na Woli. Szefową jest Pani Irena, osoba niezwykle mądra życiowo i ogromnie lubiana przez klientki, które jeżdżą do niej z drugiego końca miasta. Ja na przykład jadę do niej autem 55 minut.

Ale warto, bo wracam z dobrą fryzurą i często z dobrym tematem na reportaż. Pani Irena wie, że jesteśmy z mężem dziennikarzami, więc ma ucho otwarte na atrakcyjne opowieści.

To bardzo ważne – nasze otoczenie powinno wiedzieć, że stale szukamy bohaterów do naszych reportaży. Sama zawsze mówię: Jeśli znasz/zna pani kogoś, kto ciekawie opowiada, przeżył coś niezwykłego i powinno się o tej osobie dowiedzieć więcej osób, to proszę mi dać znać. A jeśli ktoś potrzebuje pomocy, trzeba interweniować, to jestem.

Pewnego dnia mąż wrócił do domu świeżo ostrzyżony z błyskiem w oku. „Wiesz – powiedział – pani Irena ma klientkę, której syn rapuje i napisał utwór o szlaufach. Tak nazywają nieletnie gimnazjalistki, które puszczają się w galeriach handlowych. To dobry temat na reportaż”. To był rok 2005 i wtedy jeszcze nie mówiło się o galeriankach ani o zjawisku prostytucji wśród nieletnich.

Po krótkiej naradzie zdecydowaliśmy, że to ja zacznę research, ponieważ Adam pracował wtedy w telewizji, a tam daliby mu tylko dzień, dwa na poszukiwanie bohaterek reportażu. Uznaliśmy, że to stanowczo za mało, choć nie wiedzieliśmy też wtedy, że zajmie nam to aż kilka miesięcy!

Zaczęłam oczywiście od spotkania z autorem owego utworu muzycznego. Niestety, opowiedział mi o zjawisku, nie chciał natomiast skontaktować mnie z żadną dwunastolatką szukającą sponsora. Jak powiedział: „Nie będę wystawiał swoich koleżanek, ale pójdzie pani do galerii, to od razu je rozpozna”. Wydaje się to łatwe, prawda? Odwiedzałam modną Arkadię kilka razy w tygodniu przez miesiąc i nic. Nie widziałam nastolatek ze starszymi mężczyznami.

Zaczęłam obdzwanianie zaprzyjaźnionych ośrodków dla trudnej młodzieży. W końcu w jednym z nich, choć wychowawcy nie znali tego zjawiska, młodzi wiedzieli o nim całkiem sporo. Zrelacjonowali wszystko ze szczegółami: jak dziewczyny chodzą ubrane na te polowania w galeriach, jak podrywają, co z tego mają. Byłam zadowolona z nagrań, ale mój mąż czuł niedosyt: „Znajdź dziewczynę, która przyzna się: ja to robiłam. Jestem szlaufem”.

Znowu spacerowałam po galerii, bo już wiedziałam, że dziewczyny ubierają się głównie na różowo, że są mocno umalowane… i nadal nic.

Kilka tygodni wydzwaniałam do szkół, aż w końcu w jednym gimnazjum Pani Dyrektor powiedziała: „U mnie w drugiej klasie są takie trzy, które przychodzą do szkoły w mini i z kopertówką zamiast torby na książki. One mi wyglądają na takie szlaufy”. Zorganizowała nagranie z klasą, do której chodziły te dziewczyny. Opowiedziałam o zjawisku, zapytałam, czy coś o tym wiedzą. Prawie wszystkie gimnazjalistki wiedziały, ale znowu odpowiadały, że to nie one biegają po galeriach, tylko koleżanki. Klapa!

Kolejne telefony i rozmowy z ośrodkami, fundacjami zajmującymi się nastoletnimi narkomankami, alkoholiczkami, złodziejkami. I nagle dopisało mi szczęście (nieodzowne w tym zawodzie). Psycholog z jednego ze stowarzyszeń powiedziała: „Pani nie ma oka, by wypatrzyć te szlaufy. Trzeba wiedzieć, czego się szuka. Dam pani przewodniczkę”.

Viola spędziła ze mną pół dnia w galerii, miała na sobie ukryty mikrofon i komentowała zachowanie mijanych nastolatek: „Na przykład dziewczyny mają często też taki zwyczaj, że kupują sobie colę i specjalnie chodzą z tą colą po centrum na przykład, żeby było widać, że coś kupiły. Taka głupia mała rzecz, która dowartościowuje. Chodzą popsikać się perfumami, pomalować, przymierzyć jakiś ciuszek, pooglądać sobie. Prowokujące zachowania, głośne śmiechy. O tu jest, o tu, tu. Szczują, nie? Szczują bardzo, czyli prowokują”.

Rozmawiałyśmy obie z wybranymi dziewczynami, ale one nie przyznawały się do szukania sponsorów. Mówiły, że ich koleżanki tak robią, one nie. Okazało się też, że miałam dotąd kłopot z rozpoznawaniem nastolatek, bo po pierwsze była zima i chodziły w kurtkach. (Tylko Viola szybko wypatrywała odkryte pępki, duże dekolty). No i makijaż powodował, że ja dawałam im 16-18 lat, a moja przewodniczka wiedziała, że to 12-13 latki.

Szczerze mówiąc, byłam trochę załamana. Minęły 4 miesiące, a ja miałam, owszem, bardzo ciekawe nagrania, ale nadal nie było tego najważniejszego, przyznania się w pierwszej osobie: „Tak, jestem szlaufem”.

I wtedy olśnienie! Skoro nie chcą przyznać się do mikrofonu, może powiedzą to przed kamerą? Może zadziała magia telewizji? I tak się stało. Mąż pojechał do tego gimnazjum, gdzie trzy uczennice chodziły na lekcje z kopertówkami, i spytał wprost, czy są szlaufami, a one potwierdziły. I zgodziły się na opowiedzenie tego przed kamerą. Nawet bez zamazywania twarzy. Ale na to my się nie zgodziliśmy, bo to byłoby nieetyczne.

Etyka a „Szlaufy” to temat na osobny wpis, bo warto opowiedzieć, jak pracowaliśmy z ukrytą kamerą, mikrofonem, jak przygotowaliśmy prowokację dziennikarską, w której mój mąż udawał sponsora, jak zdobywaliśmy zgodę na nagranie od rodziców dziewczyn z kopertówkami.

A na razie zapraszam do wysłuchania reportażu na stronie www.polskieradio.pl/reportaz

Reportaż to mozolna praca, wymagająca wytrwałości, sumienności, a od czasu do czasu po prostu szczęścia. Kluczowy jest temat na reportaż, bo od niego wszystko się zaczyna.

Hanna

Jeśli chcesz zrobić swój pierwszy reportaż, ale nie wiesz, od czego zacząć.

Jeśli nosisz pomysł tematu na reportaż już od dawna, ale martwisz się, że nie jesteś profesjonalistą.

Nie martw się już niedługo druga edycja warsztatów reportażu i serialu audio, które organizuje Torba reportera i podcastera.

Wszystkie wymienione wyżej reportaże można znaleźć na stronie www.polskieradio.pl/reportaz.