Jak wykorzystywać nagrania archiwalne?- przykłady reportażu
Warto uwiarygodnić i uatrakcyjnić swój podcast dokumentalny, audycję, reportaż materiałami źródłowymi, szczególnie jeśli dostępne są w audio.
Jak znaleźć nagrania archiwalne?
Czasem trzeba walczyć o ich uzyskanie. Prosić bohaterów i motywować ich, by przeszukiwali strychy i piwnice w poszukiwaniu płyt i kaset. Mamy na to przykłady reportażu. Tak zrobiłyśmy podczas nagrań do naszego ostatniego podcastu dokumentalnego dla Parlamentu Europejskiego- Biuro w Polsce.
Nagrania w Końskich
Razem z Hanną dostałyśmy zlecenie, by po 20 latach opowiedzieć Polakom o tym, jak wyglądała Polska i Europa przed referendum akcesyjnym, w którym zdecydowaliśmy czy wejdziemy do UE. Rozmawiałyśmy z polityczkami: Danutą Hübner i Różą Thun oraz dziennikarzem Jackiem Safutą. Na miejsce, które chciałyśmy pokazać jako tło akcji, wybrałyśmy Końskie, bo tak, jak dwadzieścia lat temu, głosowano w tej gminie głosowała cała Polska.
To właśnie w Końskich, przed dwudziestu laty “Gazeta Wyborcza” zrobiła cykl reporterski “Końskie idą do Europy”, malując nadzieje i obawy Polaków dotyczące Unii Europejskiej. Postanowiłyśmy odnaleźć bohaterów tamtego cyklu.
Kasia z Adamem Sosnowskim i odnalezioną kasetą
W ten sposób dotarłyśmy między innymi do pana Adama Sosnowskiego wówczas posła SLD, dzisiaj emeryta. W reportażu sprzed dwudziestu lat dowiedziałyśmy się, że pan Adam Sosnowski napisał bardzo specyficzną piosenkę wyborczą o lękach ówczesnych Polaków związanych z wejściem do UE. Zapytałyśmy, czy piosenka zachowała się na jakimś nośniku. Okazało się, że istniała kaseta, jednak nie wiadomo, gdzie ją odłożono.
Wspólnie z naszym bohaterem słuchałyśmy przyniesionych ze strychu kaset, odtwarzając je na starym magnetofonie. Pan Adam odkurzył go dla nas odkurzaczem. Niestety po kasecie nie było ani śladu. Ponieważ byłyśmy umówione na inne spotkania, poprosiłyśmy Pana Adama, by dalej szukał sam. Nie minęło pół godziny, gdy zadzwonił do nas, obwieszczając sukces. Zawróciłyśmy z trasy do zupełnie innego bohatera, by pojechać po tę kasetę. Dlaczego? Dlatego, że warto uzupełniać nagrania własne, o te archiwalne, pokazujące klimat tamtych chwil. Gdy “odpalicie” ten podcast usłyszycie reklamę radiową tego, by wziąć udział w referendum. Reklama ma dwadzieścia lat, a nadal może budzić kontrowersje.
Posłuchaj przykładu reportażu:
“20 lat referendum akcesyjnego-Końskie doszły do Europy”
Jak wykorzystać filmy w audio?-przykłady reportażu
Nie tylko nagrania audio powinny być przedmiotem zainteresowania podcastera czy reportażysty. Bardzo ciekawym źródłem są nagrania z filmów także tych prywatnych nagranych na kasetach wideo, a dzisiaj na telefony komórkowe.
Pracuję teraz, jako mentorka, z jednym z uczestników projektu “Małe Ojczyzny” Centrum Archiwistyki Społecznej. Tomek przygotowuje podcast dokumentalny o kinie “Tęcza”, które od Międzywojnia, niemal do końca PRL-u, mieściło się na poznańskich ogródkach działkowych.
Tomkowi udało się nagrać bileterkę oraz jej syna, który wychował się w tym kinie. Planujemy, by podczas kolejnych nagrań, wspólnie obejrzeli fragmenty filmów, wyświetlanych w kinie “Tęcza”.
Które filmy pamięta ze swojego dzieciństwa najlepiej? Czego się z nich nauczył? Na ile przetrwała w nim i w jego mamie miłość do kina? To tylko niektóre z pytań, które dzięki filmom przenoszą nasze audio w zupełnie inny magiczny świat kina.
I tutaj uwaga: jeśli oglądamy fragmenty filmu z naszymi bohaterami, a oni na bieżąco je komentują, możemy to wykorzystać w audio i nie będzie to złamanie praw autorskich. Oczywiście fragmenty nie powinny być długie. Chodzi przecież o oddanie atmosfery i o prawo cytatu, a nie o kradzież własności intelektualnej, jaką stanowi źródło filmowe.
Listy, pamiętniki, artykuły – jak użyć w audio?
Najtrudniejszym, ale też ciekawym źródłem są te pisane. Listy, pamiętniki, notatki czy fragmenty artykułów z gazet. Osobiście jestem bardzo wyczulona na listy. Bo w prywatnej korespondencji można dowiedzieć się czegoś o osobie, o jej uczuciach ( czasem skrywanych), emocjach, stanie psychofizycznym w danym momencie. Bywa, że w liście opisało się coś celniej i bardziej wzruszająco niż potrafi się o tym opowiedzieć. Poza tym, jeśli zajmujemy się sprawą z przeszłości, źródła pisane są czasami jedynymi do jakich mamy dostęp.
W jaki sposób cytować te źródła? Można je czytać, albo je przytaczać na przykład w formie pytań. Czyli czytasz źródło i przytaczasz je w pytaniach.
- W gazecie “Działkowiec” z 1960 roku przeczytałem, że na tych działkach doszło do 5 kradzieży, jak jest teraz?
Jak wykorzystałam listy w reportażu pisanym i audio?
Najciekawsze źródła pisane, jakie wykorzystałam w reportażu audio miały ponad dwa stulecia. Pochodzące z XIX roku listy polskich emigrantów z Brazylii stały się przyczyną wyprawy do stanu Rio Grande do Sul, odnalezienia potomków nadawców listów i stworzenia reportażu o polskości, brazylijskości oraz tożsamości.
Ten reportaż dostępny jest w dwóch wersjach, masz więc dwa różne przykłady reportażu.
W formie audio listy są czytane przez Brazylijczyków polskiego pochodzenia, stąd bardzo ciekawy, niespotykany już w Polsce akcent. W Brazylii zachował się dziewiętnastowieczny język polski, a ja wzięłam te listy ze sobą. Jeśli ktoś, kogo spotykałam znał język polski, albo dawałam mu do przeczytania list, albo (jeśli nie potrafił czytać po polsku) uczyłam go fragmentu listu na pamięć.
Reportaż “Listy Brazylia-Polska” właśnie ze względu na unikalność tematu i jego oryginalne przedstawienie zdobył wiele nagród, m.in. Srebrnego Melchiora oraz “Grand PiK”.
Reportaż znalazł się też w książce napisanej wspólnie z Hanną, a wydanej przez wydawnictwo Znak “Zdarzyło się naprawdę. Opowieści reporterskie.
O książce “Zdarzyło się naprawdę. Opowieści reporterskie”.
Katarzyna
Więcej o różnych sposobach uatrakcyjnienia podcastów historycznych dowiesz się z naszych dwóch ostatnich odcinków audio, wykorzystałyśmy w nich przykłady reportaży.
#49 Jak nagrać podcast historyczny?-część 1
#50 Jak zrobić podcast historyczny?
Jeśli ten wpis uznasz za przydatny możesz wesprzeć nas na Patronite, lub napisać swoje refleksje w komentarzu, albo udostępnić ten wpis na FB, by inni nas poznali.
Jeśli chcesz nagrać z nami swój podcast, lub skonsultować pomysły na jego uatrakcyjnienie, to zapraszamy na konsultacje.
Szkolenia Indywidualne
0 komentarzy