Czarna dziura reportera

Opublikowane przez Hanna Bogoryja-Zakrzewska w dniu 13 maja 201813 maja 2018

Młoda, zdolna reportażystka napisała do mnie: „Czytam zawsze w Torbie Reportera o tych wszystkich, fantastycznych ludziach i ich dziełach i myślę: Nie ma w tym dla mnie miejsca”.

Jak sobie radzić z wypaleniem reporterskim?

A potem padła propozycja:„ Może napiszecie o tym co zrobić, gdy dopadnie Cię reportażowa, czarna dziura. Kochasz reportaż, masz plany, pomysły i nagle po prostu nie możesz tworzyć, tracisz wiarę”.

Napiszę jak to wygląda u mnie, bo schemat właściwie jest taki sam od 28 lat. Bardzo często:

Gdy znajduję dobry temat– jestem szczęśliwa

Gdy nagrywam– jestem szczęśliwa

Gdy wracam z nagrań–martwię się, czy wszystko nagrałam i o co jeszcze mogłam zapytać

Gdy zaczynam przesłuchanie nagrań– jestem pełna nadziei, że wyjdzie dobry reportaż

Gdy kończę słuchanie nagrań –czasami chcę zmienić pracę. Wolałabym zostać sekretarką w jakiejś firmie, a nie przeżywać męki twórcze.

Dlaczego?

Po pierwsze, wydaje mi się, że to co nagrałam jest momentami nudne jak flaki z olejem, nikogo nie zainteresuje. Nawet zdarzyło mi się kilka razy zasnąć podczas przesłuchiwania nagrań. Także przy materiale, który potem zdobył nagrodę w konkursie.

Po drugie, nie wiadomo o co mi chodzi w tych nagraniach. Ludzie mówią i mówią, a ja z rzadka zadaję pytania.

Po trzecie, słyszę, że zadaję czasem pytanie od czapy, a pomijam to, co ważne. Czasami wyrywam się z czymś jak Filip z konopii, przerywam akurat wtedy, gdy pada coś bardzo ważnego. Tymczasem ja kontynuuję swoją myśl, zupełnie niepotrzebnie.

Po czwarte, słyszę swoje błędy językowe, za cicho nagrane pytania, stuki mikrofonów. Wściekam się na siebie, że w ferworze nagrań  zapomniałam o różnicowaniu planów dźwiękowych. Na Boga, robię reportaże od dwudziestu kilku lat, a tu takie błędy!

Po piąte, szukam dobrego zdania na początek albo na puentę i nie znajduję.

Wtedy mam ochotę rzucić to wszystko w diabły i pójść parzyć herbatę i kawkę jakiemuś prezesowi.

Ale nie mogę tego zrobić. Co wtedy zatem?

Zrób sobie przerwę!

Rzucam montaż i idę popracować fizycznie. Posprzątam, wyplewię. Albo idę do lasu z psem na długi spacer. Albo zrelaksuję się z książką. A potem zaczynam rozmyślać. Przypominam sobie, po co nagrałam te kilometry minut. Co mnie zaciekawiło podczas nagrań. Co z tego, co zobaczyłam mogę przekazać innym i po co.

Najlepsze pomysły przychodzą mi pod prysznicem. Dlatego od pewnego czasu mam w łazience kartki i długopis, by zapisywać myśli zanim uciekną.

Dokładnie taką sytuację miałam ostatnio. Nagrywałam w Krakowie reportaż z samorządem w tle. Trójka zamówiła u nas 10 takich samorządowych opowieści. Każdy reporter sam szukał sobie tematu. Ja zaciekawiłam się realizowanym przez MOPS w Krakowie projektem aktywizacji mieszkańców z budynków socjalnych. To wdzięczny temat na niedługi reportaż  dla Trójki. Takie podglądanie przez dziurkę od klucza, pracy pracowników socjalnych i ich sposobów na wzbudzenie energii do działania w ludziach. Nie tylko tych wykluczonych.

W czasie nagrań byłam bardzo zadowolona. Krystyna Pawełek i Elżbieta Jurczuk z MOPS-u potrafią żywo i z pasją opowiadać o swojej pracy. Umówiły też Pani Monikę, kobietę po przejściach, która teraz wyszła na prostą. Do tego były odwiedziny w budynku socjalnym, ciekawy spacer po okolicy, by poznać efekty ich pracy, a także piknik połączony z akcją oddawania krwi. Zapowiadała się dobra opowieść. Może nie z tych wielkich, potem nagradzanych, ale jak często powtarzał mój kolega Ernest Zozuń: „Haniu, nie zawsze jest niedziela”. Ważne, by zaciekawić odbiorcę, by dowiedział się czegoś nowego o świecie w którym żyje.

Wróciłam z nagrań. Przekopiowałam do komputera. Na 12 minut reportażu nagrałam 5 godzin rozmów!!!

Zaczęłam przesłuchiwanie nagrań i wymiękłam. Za mało dramatycznie, bez napięcia. Kogo to zainteresuje?– ta myśl prześladowała mnie cały czas. Może dlatego, że kilka dni wcześniej skończyłam ciekawy dramaturgicznie reportaż „Koncert na dwa M”,

W końcu gdy opisałam wszystkie pliki, wyjechałam w delegację. Porzuciłam nagrania z Krakowa. Musiałam odpocząć od nich, nabrać dystansu. A potem znowu usiadłam do montażu z takim wewnętrznym przekonaniem, że skoro w czasie nagrań byłam zadowolona, to jest w tym materiale potencjał. Tylko muszę zastanowić się nad dobrym wyborem materiałów. Gdy już miałam zmontowane 30 minut zaczął się najciekawszy moment pracy. Dopracowywanie dramaturgii, praca nad tempem, praca nad brzmieniem. Wtedy już nie chcę być sekretarką, tylko cieszę się tym, co robię. I teraz, na dzień przed emisją, jestem zadowolona z tego, co zmontowałam. Może zainspiruję kogoś do działania na rzecz społeczności lokalnych? Może ktoś zrozumie, że nie należy skreślać mieszkańców z budynków socjalnych?

Podczas nagrań w Krakowie

Zapytałam jeszcze mojego męża, reportera radiowego, telewizyjnego i prasowego czy i on miewa czarne doły. Okazało się, że nie ma takich myśli: „Nie podołam, nie dam rady tym razem”. No cóż, jak większość mężczyzn! Ale zmęczony jest czasem tym, ile się trzeba natrudzić, by wydobyć z ludzi to, co ciekawe. By zrozumieć, co jest sednem opowiadanej historii. A potem przedstawić to tak, by zaczarować na moment odbiorcę.

Jak uwierzyć w siebie?

Co mogę podpowiedzieć wątpiącym we własne możliwości:

– warto cały czas pracować nad rozwojem swojego warsztatu, aby pewne rzeczy nie sprawiały problemu. Na przykład budowa dramaturgiczna reportaży.

– warto jak najczęściej spotykać się z najlepszymi, jeździć na warsztaty, dopytywać innych o ich sposoby pracy. Zaproponować wspólne przygotowywanie jakiegoś tematu.

-powinno się poznawać najlepsze reportaże, nie tylko radiowe, analizować je pod kątem tego, co jest tematem, jak została opowiedziana historia, co buduje napięcie, jak prowadzi nas autor itp

-trzeba dać sobie czas na przemyślenie tematu, na refleksję. Nasza praca jest twórcza.Tu nie ma tak, że dodasz dwa plus dwa i wyjdzie ci cztery. To kreacja.

–robić, robić i robić. Z każdym reportażem zyskuje się nowe doświadczenia, trzeba tylko umieć wyciągać z nich wnioski.

–nie poddawać się. Znam wiele osób, które rozkwitły jak kwiaty na wiosnę, a wydawało się, że nie będą robić ciekawych reportaży.

-koniecznie trzeba czytać regularnie Torbę Reportera i nasz fanpage 

A gdy tak patrzę na te wytłuszczone wyrazy, to tak sobie myślę, że w/w punkty dotyczą nie tylko robienia reportaży:)

Hanna

Na stronie Studia Reportażu i Dokumentu znajdziecie 100 najlepszych reportaży radiowych. To pozycja obowiązkowa.